İki yaşamlılar (Amphibia) (Yunanca αμφις "her ikisi" ve βιος "yaşam"), amniyotik yumurtaya sahip olmayan bütün dört bacaklı omurgalıları içeren bir hayvanlar alemi sınıfıdır. Ayrıca iki yaşayışlılar, amfibiler ya da amfibyumlar olarak da bilinirler.
İki yaşamlılar, değişkensıcaklı (ektotermik) hayvanlardır ve yaşamlarının bir kısmını karada bir kısmını suda geçirdikleri için "iki yaşayışlı" ismini almışlardır. Günümüzde yaşayan 6,022 adet iki yaşayışlı türü olduğu bilinmektedir. İki yaşayışlıları ve sürüngenleri inceleyen bilim dalına herpetoloji denir.
Gerek anatomi gerekse fizyolojik açıdan balıklarla, sürüngen arasında bir özellik gösteren Amphibia sınıfı, omurgalıların su dışında yaşayan ilk grubunu oluşturmaktadır. Omurgalılar su yaşamından kara yaşamına geçerken, birçok değişiklikler meydana gelmiştir. Devonien'in sonlarına doğru meydana gelen kuraklık nedeniyle, akciğerli balıkların bazı populasyonları yaşadıkları ortamlardan çıkarak karadan diğer sulara geçmişlerdir. Daha sonrada tüm suların kurumasıyla zamanlarının büyük bir bölümünü karalarda geçirmeye başlamışlardır. Böylece Amfibyumların balıkların en evrim geçirmiş olan Teleostei grubu yerine en ilkel olan Dipnoi den meydana gelmesi ilginç bir evrimsel olaydır.
TAKIM: URODELA (KUYRUKLU KURBAĞALAR)
1. Familya : SALAMANDRIDAE (SEMENDERLER)
Neurergus strauchii (Steindahner, 1888) Benekli Semender
Habitat: Tipik bir dağ formu denilebilir. Kenarı ağaçlı ya da ağaçsız, serin ve devamlı akan sularda yaşarlar. Kışları genellikle, sudan uzak, taş ve toprak kovuklarda geçirirler. Yüksekliği 1500-2000 metre olan yerlerde yaşarlar.
Türkiye'deki Dağılım: Muş, Bitlis, Malatya'da habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
Triturus vulgaris (Linnaeus, 1758) Küçük Semender (Erkek birey)
Habitat: Üreme zamanında bol bitkili, daha çok derin ve durgun sularda, diğer zamanlarda nemli ve bu sulara yakın orman ve taşlık alanlarda bulunurlar. Deniz seviyesinden 2100 metreye (en çok 1000-1600 m) kadar yayılım gösterirler.
Türkiye'deki Dağılım: Türkiye'nin kuzeyinde ve batısında habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
Triturus vittatus (Gray, 1835) Bantlı Taraklısemender
Habitat: Üreme zamanında bol bitkili sığ ve durgun ya da ağır akan sularda bulunurlar. Diğer zamanlarda suların yakınlarındaki ormanlık ve açık taşlık alanlarda bulunurlar. 2750 metre yüksekliğe kadar yaylım gösterebilirler.
Türkiye'deki Dağılım: Hatay, Gaziantep, Adana, Mersin, Anadolu'nun kuzeyi, Adapazarı ve Bursa'da habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
Triturus karelinii (Strauch, 1870) Pürtüklü semender
Habitat: Üreme zamanında bol bitkili, daha çok derin ve durgun sularda, diğer zamanlarda nemli ve bu sulara yakın orman ve taşlık alanlarda bulunurlar. Deniz seviyesinden 2100 metreye (en çok 1000-1600 m) kadar yayılım gösterirler.
Türkiye'deki Dağılım: Türkiye'nin kuzeyinde ve batısında habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
Mertensiella caucasica (Vaga, 1876) Kafkas semenderi
Habitat: Akarsu yakınlarındaki orman ya da ağaçlıklarda, taşlık ve küçük su akıntılarının kenarlarında yaşarlar. Saklanmak için genellikle bitki altlarını ve çakıllı yerlerdeki kovukları tercih ederler. 400-2800 m yükseklikler arasında yaşarlar.
Türkiye'deki Dağılım: Kuzey Anadolu'da Giresun, Artvin, Rize, Trabzon ve Gümüşhane'de habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
TAKIM: ANURA (KUYRUKSUZ KURBAĞALAR)
2. Familya : DISCOGLOSSIDAE (DİSK DİLLİLER)
Bombina bombina bombina (Linnaeus, 1761) Kırmızılı Kurbağa
Habitat: Yüksekliği fazla olmayan açık ovalardaki havuz, kanal, ark gibi su birikintilerinde ve kenarlarında 250 metre yüksekliğe kadar yayılım gösterebilirler. Suya bağımlıdırlar, karada kısa mesafelerde sıçramayla hareket ederler.
Türkiye'deki Dağılım: Trakya, Kuzeybatı Anadolu ve Adapazarı'nda habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
Bombina bombina arifiyensis Özeti & Yılmaz 1987 (Kırmızılı Kurbağa)
Habiat: Bol bitkili havuz, göl ve ağır akan sularda daha çok alçak ovalardaki sularda bulunurlar. Yüksekliği 300 metreye kadar olan yerlerde bulunabilirler.
Türkiye'deki Dağılım: Arifiye (Adapazarı), Sapanca, Sakarya Nehri'yle bağlantılı bazı sularda yayılış göstermektedir.
3. Familya : PELOBATIDAE (SARMISAKLI KURBAĞALAR, ÇAMURA DALANLAR)
Pelobates fuscus (Laurenti, 1768) Trakya Toprak Kurbağası
Habitat: Göl ve havuzcuklardan uzak olmayan ovalık gevşek ve yumuşak topraklı alanlarda, 1500 m'ye kadar
Türkiye'deki Dağılım: Trakya'da habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
Pelobates syriacus Boettger, 1889 Toprak Kurbağası
Habitat: Göl ve havuzcuklardan uzak olmayan ovalık, gevşek ve yumuşak topraklı alanları tercih ederler. Üreme zamanlarında bu suların içinde bulunurlar. 1500 metreye kadar olan yüksekliklerde yaşabilirler.
Türkiye'deki Dağılım: Habitatın uygun olduğu Türkiye'nin tüm bölgelerinde bulunabilirler.
4. Familya : PELODYTIDAE
Pelodytes caucasicus Boulenger, 1896 Kafkas Kurbağası
Habitat: Gölgeli, nemli ve suya yakın yerlerde bulunurlar. Deniz seviyesinden 2300 metreye kadar olan yerlerde yaşayabilirler.
Türkiye'deki Dağılım: Doğu Karadeniz bölgesinde habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
5. Familya : BUFONIDAE (KARA KURBAĞALARI)
Bufo bufo (Linnaeus, 1758) Siğilli Kurbağa
Habitat: Az bitkili veya ormanlık kısımlarda nemli taşlık bölgelerde yaşarlar. Karada yaşarlar. Yılda bir defa üreme amaçlı göl, havuz gibi yerlere gireler. 3000 metreye kadar olan yüksekliklerde yaşarlar.
Türkiye'deki Dağılım: Orta Anadolu'da, Trakya'nın güneyi ve Batı Anadolu'da ve Kuzeydoğu Anadolu'da habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
Bufo viridis Laurenti, 1768 Gece Kurbağası
Habitat: Bahçelerde, açık taşlık alanlarda, su yakınlarında bulunurlar. Karasal bir tür olmasına karşın, üreme zamanı suya gereksinim duyduğundan daha su yakınlarında bulunurlar. 4600 metre (Himalaya'da) yüksekliğe kadar çıkabilirler (Türkiye'de 2700 metre).
Türkiye'deki Dağılım: Habitatın uygun olduğu Türkiye'nin tüm bölgelerinde bulunabilirler.
6. Familya : HYLIDAE (AĞAÇ KURBAĞALARI, YAPRAK KURBAĞALARI)
Hyla arborea (Linnaeus, 1758) (Ağaç Kurbağası)
Habitat: Yalnız üreme zamanında suda, diğer zamanlarda ağaçlarda, ağaçsı bitkilerde (otlar), bazen de küçük bitkilerin üzerinde bulunurlar. 1500 metreye kadar olan yüksekliklerde bulunabilirler.
Türkiye'deki Dağılım: Batı ve Kuzey Anadolu'da habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
Hyla savignyi Audoin, 1827 Yeşil Kurbağa
Habitat: Yalnız üreme zamanında suda, diğer zamanlarda ağaçlarda, ağaçsı bitkilerde (otlar), bazen de küçük bitkilerin üzerinde bulunurlar. 1500 metreye kadar olan yüksekliklerde bulunabilirler.
Türkiye'deki Dağılım: Güneydoğu Anadolu'da habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
7. Familya : RANIDAE (SU KURBAĞALARI)
Rana ridibunda Pallas 1771 Ova Kurbağası
Habitat: Bol bitkili havuz, göl ve ağır akan sularda, daha çok alçak ovalardaki sularda bulunurlar. En çok da su üzerine çıkmış yaprakların üzerinde bulunurlar. Dağlık bölgelerde az bulunmalarına karşın yüksekliği 2500 metreye kadar olan yerlerde bulunabilirler.
Türkiye'deki Dağılım: Habitatın uygun olduğu Türkiye'nin tüm bölgelerinde bulunabilirler.
Rana dalmatina Bonaparte, 1838 Çevik Kurbağa
Habitat: Yaprak döken ağaçlardan oluşan orman ve koruluklarda, yaprakların altında, yüksek bitkili ıslak çayırlarda bulunurlar. Suya ancak üreme zamanlarında girerler. Yüksekliği 1500 metre kadar olan yerlerde bulunabilirler.
Türkiye'deki Dağılım: Trakya ve Anadolu'nun kuzeyinde habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
Rana macrocnemis Boulenger, 1885 Uludağ Kurbağası
Habitat: Açık arazide, ıslak çayırlıklarda ya da ağaçlı dağlardaki küçük derelerin, suyu temiz göllerin kenar bölgelerinde bulunurlar. Yüksekliği 1000-2300 metre kadar olan yerlere kadar yayılım gösterirler.
Türkiye'deki Dağılım: Batı, Güney ve Kuzey Anadolu bölgelerinde habitatın uygun olduğu yerlerde dağılım gösterirler.
Kaynak: tr.wikipedia.com, biltek.tubitak.gov.tr
